Rejon Doliny Kościeliskiej
Opis szlaków
Jaskinie Doliny Kościeliskiej
Dolina Kościeliska jest obszarem obfitującym w jaskinie. Spośród około 450 dotychczas odkrytych, cztery udostępnione zostały dla ruchu turystycznego. Są to jaskinie: Mroźna, Raptawicka, Mylna i Smocza Jama, przez które poprowadzono znakowane szlaki turystyczne.
Z wyjątkiem Jaskini Mroźnej, która jest oświetlona elektrycznie, pozostałe trzy wymagają posiadania własnego źródła światła (latarka, najlepiej czołówka). Szczególną ostrożność należy zachować w trakcie zwiedzania Jaskini Mylnej. Tutaj, w razie utraty latarki, po omacku nie wydostaniemy się z zawiłego labiryntu korytarzy i może się okazać, że przez długi okres czasu nikt nie przyjdzie nam z pomocą. Jeżeli nie spotkamy innej grupy turystów, możemy być pewni, że naszego wołania nikt nie usłyszy, a telefon komórkowy ze względu na brak zasięgu również nam nie pomoże.
Przy zwiedzaniu każdej z jaskiń trzeba pamiętać, że panująca wewnątrz temperatura, bez względu na porę roku, nie przekracza kilku stopni Celsjusza. Nawet jeżeli na zewnątrz jest upał, wybierając się do jaskini nie można zapomnieć o ciepłym ubraniu.
Jaskinia Mroźna
1 h 
Droga dojścia do Jaskini Mroźnej rozpoczyna się w Dolinie Kościeliskiej tuż przed Bramą Kraszewskiego (około pół godziny drogi od wejścia do doliny w Kirach). Leśna ścieżka w ciągu 15-20 minut wyprowadza około 150 metrów ponad dno doliny, gdzie znajduje się otwór wejściowy.
Wstęp do jaskini jest płatny dodatkowo, niezależnie od opłaty za wejście do parku narodowego. Turyści wpuszczani są grupami, a przed wejściem przewodnik wygłasza krótką prelekcję.
Jaskinia posiada tylko jeden, niemalże poziomy korytarz, na całej długości (ok. 570 m) oświetlony elektrycznie. Nazwa jaskini wywodzi się od panującej tutaj stałej temperatury 6 stopni Celsjusza, niezależnej od pory roku. Na ścianach podziwiać można bogatą szatę naciekową.
Przejście całej jaskini do jej otworu wylotowego zajmuje około pół godziny. Zejście z powrotem do dna Doliny Kościeliskiej odbywa się inną drogą, niż droga podejścia i trwa około 15 minut, prowadząc po miejscami bardzo stromych stopniach.
Wąwóz Kraków i Smocza Jama
45 min 
Wejście do Wąwozu Kraków, który stanowi wschodnią odnogę Doliny Kościeliskiej, znajduje się tuż za Polaną Pisaną, w odległości około 1 godziny drogi od wejścia do doliny. Leśne otoczenie ścieżki przechodzi po kilku minutach w mroczną i zimną scenerię. Wznoszące się ponad wąwozem urwiste, wapienne ściany w dawnych czasach przypominały góralom krakowskie kamienice. Stąd też wzięła się późniejsza nazwa tego miejsca.
Piętnastominutowe przejście dnem ciasnego wąwozu doprowadza pod stalową drabinkę, która stanowi początek stromego podejścia pod Smoczą Jamę. Dalsza część wąwozu, biegnącego w stronę południowo-wschodnią, nie jest udostępniona dla ruchu turystycznego. Jeżeli ktoś nie lubi wspinaczki po drabinkach i łańcuchach, musi zawrócić do Doliny Kościeliskiej.
Smocza Jama jest pojedynczym i krótkim (37-metrowym), ale stromym korytarzem, który przebija na wylot skałę w turni Ratusza. Do przejścia jaskini konieczne jest posiadanie latarki. Drabinka, a następnie krótki ciąg łańcuchów prowadzą z dna wąwozu, po skałach, w nieznacznej ekspozycji aż do dolnego otworu jaskini. Dalszy korytarz na całej długości ubezpieczony jest łańcuchami, a jego przejście trwa około 10 minut. Smoczą Jamę można również ominąć korzystając z wariantu szlaku, który prowadzi na zewnątrz jaskini (stroma ścieżka ubezpieczona łańcuchami).
Zejście z powrotem do Doliny Kościeliskiej odbywa się szlakiem jednokierunkowym, wiodącym pod turniami Ratusza i Saturna w dół na Polanę Pisaną.
Jaskinia Raptawicka
45 min 
Jaskinia Raptawicka oraz Jaskinia Mylna położone są blisko siebie. Ich otwory wylotowe znajdują się w wapiennym zboczu Raptawickiej Turni, która opada urwiskiem w stronę Doliny Kościeliskiej. Początek drogi dojścia do obu jaskiń znajduje się przy głównej drodze wiodącej dnem doliny, tuż za odgałęzieniem szlaku do Wąwozu Kraków. Miejsce to dzieli około 1 godzina drogi od wejścia do doliny w Kirach. Pierwsze trudności napotkamy na samym początku szlaku, gdzie do pokonania jest dość stroma skała ubezpieczona łańcuchami.
Następnie w ciągu kilku minut podchodzimy stromą, leśną ścieżką aż do skrzyżowania szlaków. Droga rozwidla się tutaj na dwa odgałęzienia: poziomo biegnie dalej czerwony szlak do Jaskini Mylnej, a czarno znakowana ścieżka do Jaskini Raptawickiej wiedzie nadal stromo pod górę. Kilkuminutowe dalsze podejście kończy się stromą ścianką ubezpieczoną łańcuchami, które służą do asekuracji. Pokonanie ścianki nie powinno nastręczyć trudności nawet początkującym. Podejście kończy się ponad główną komorą Jaskini Raptawickiej, do której schodzimy po 3.5-metrowej stalowej drabince.
Do obejrzenia głównej pieczary nie jest potrzebne własne źródło światła, gdyż wystarczająca jego ilość wpada przez otwór wejściowy. Za pomocą latarki można zwiedzić kilka bocznych korytarzy.
Podany czas przejścia szlaku obejmuje podejście pod jaskinię, jej zwiedzanie (ok. 15 min.) oraz zejście na dół do Doliny Kościeliskiej. Jaskinia Raptawicka zwiedzana jest najczęściej łącznie z Jaskinią Mylną, gdyż do obu jaskiń w dolnym odcinku prowadzi ta sama ścieżka.
Jaskinia Mylna
1 h
Jaskinia Mylna jest największą i najtrudniejszą spośród udostępnionych dla ruchu turystycznego tatrzańskich jaskiń. Nazwa jaskini doskonale oddaje jej charakter, gdyż w labiryncie korytarzy nietrudno się zgubić. Łączna ich długość wynosi około 1300 m, z czego turystom udostępniono 300 m. Do jaskini bezwzględnie należy zabrać niezawodne źródło światła (najlepiej również dodatkowe - awaryjne). Także ciepłe ubranie jest konieczne ze względu na panującą tu niską temperaturę (latem około 5 stopni, zimą poniżej zera). Jaskinia jest dobrze oznakowana (znaki czerwone). Trzeba jednak mieć na uwadze, że odejście od szlaku może grozić niebezpiecznym pobłądzeniem.
Pierwszy odcinek szlaku prowadzącego do Jaskini Mylnej jest analogiczny do drogi dojścia do Jaskini Raptawickiej, która opisana została powyżej. Odchodząc od głównej drogi biegnącej dnem Doliny Kościeliskiej do pokonania jest najpierw dość stroma skała ubezpieczona łańcuchami, a następnie kilkuminutowe podejście stromą, leśną ścieżką, która kończy się przy skrzyżowaniu szlaków (*). Stromo pod górę wiedzie stąd dalej czarno znakowana ścieżka do Jaskini Raptawickiej. My idziemy poziomo za czerwonymi znakami, które w ciągu kilku minut doprowadzają nas do otworu wejściowego Jaskini Mylnej.
Pierwszy fragment jaskini można zwiedzać bez latarki. Jest nim 25-metrowy korytarz wiodący do Okien Pawlikowskiego - sali z dwoma otworami skalnymi, przez które można podziwiać otoczenie Doliny Kościeliskiej - m.in. Bystrą (2248 m n.p.m.). Większość turystów tutaj kończy wycieczkę po jaskini i powraca na dół (zazwyczaj zwiedzając jednocześnie Jaskinię Raptawicką).
Dalsze zwiedzanie wymaga już użycia własnego źródła światła. Jaskinia tworzy poziomy labirynt korytarzy, które są w dużej mierze bardzo wąskie i miejscami bardzo niskie (trzeba się mocno schylać lub wręcz pełzać). Przejście z plecakiem jest problematyczne. W miejscach, w których korytarze się krzyżują najczęściej utworzone są niewielkie sale, w których można się wygodnie wyprostować. Dno jaskini pokryte jest mokrym, drobnym żwirkiem, a w wielu miejscach również kilkucentymetrową warstwą wody, co stanowi dodatkowe utrudnienie. Szlak prowadzący od Okien Pawlikowskiego jest trasą jednokierunkową, która kończy się przy drugim otworze wylotowym jaskini. W dół do doliny prowadzi stąd osobna ścieżka.
Wejście do dalszej części jaskini od Okien Pawlikowskiego jest uciążliwe, gdyż korytarz jest w tym miejscu bardzo niski. Główny ciąg szlaku prowadzącego przez jaskinię oznakowany jest zgodnie z konwencją panującą na innych szlakach (3 poziome kreski), natomiast odchodzące ślepe odnogi oznakowane są czerwonymi trójkątami lub kółkami. Na pierwszym odcinku trasy znajdziemy trzy takie odnogi. Pierwsza biegnie w prawo do Wielkiej Izby. Druga w lewo przez korytarz zwany Ulicą Pawlikowskiego do salki Chóry (czerwone trójkąty). Kolejna, trzecia odnoga, oznakowana czerwonymi kółkami prowadzi do nie nazwanej komory. Dalsze przejście głównym ciągiem szlaku doprowadza do korytarza zwanego Białą Ulicą, nazwanego tak od ścian pokrytych naciekiem wapiennym. Szlak skręca w prawo prowadząc następnie gzymsem nad niebyt głęboką szczeliną skalną. Miejsce to ubezpieczone jest ciągiem łańcuchów tworzących poręcz przymocowaną do bocznej ściany. Idąc dalej dochodzimy do Komory Końcowej, z której wychodzimy na zewnątrz przez wybity tutaj w 1949 roku sztucznie otwór. Zejście na dół do doliny odbywa się innym szlakiem, niż droga podejścia i trwa około 10 minut.
Podany czas przejścia szlaku obejmuje podejście pod jaskinię, jej zwiedzanie (ok. 40 min.) oraz zejście na dół do Doliny Kościeliskiej. Jaskinia Mylna zwiedzana jest najczęściej łącznie z Jaskinią Raptawicką, gdyż do obu jaskiń w dolnym odcinku prowadzi ta sama ścieżka.